Harikan Mı? Kasırga Mı? Tayfun Mu?

Tropikal siklonik fırtınaları nasıl ifade etmeliyiz?

Uyuşmazlığın temeli, tropikal siklonik fırtınalara harikan, kasırga, tayfun üçlüsünden hangisinin kullanılmasının daha doğru olacağı noktasında toplanmaktadır. Türk Dil Kurumu (TDK) ve Türkçe Bilim Terimleri Sözlüğü (TÜBA) her üç terim için farklı açıklamalar yapmıştır. TDK ve TÜBA kaynaklı yaptığımız araştırmalar neticesinde şu sonuçlara ulaştık…

Kasırga Nedir?

Türk Dil Kurumu (TDK) ve Türkçe Bilim Terimleri Sözlüğü (TÜBA) kasırga terimini farklı şekilde açıklamıştır. Türk Dil Kurumu (TDK) kasırgayı, rüzgar çizelgesinde hızı 64 (118 km/sa) veya daha fazla deniz mili olan ve kuvveti 12 ile gösterilen rüzgar şeklinde ifade etmiştir. Türkçe Bilim Terimleri Sözlüğü (TÜBA) ise kasırgayı, rüzgar çizelgesinde 34 deniz milinden (63 km/sa) büyük / 64 deniz milinden ise küçük (118 km/sa) hızla esen rüzgarda denizin köpükle beyazlaşıp görüş mesafesinin kısaldığı 8 bofor şiddetindeki hava şeklinde ifade etmiştir. Görüleceği üzere hangi terimin kullanılması meselesi bu noktada başlamaktadır.

TDK, 64 deniz milinden (118 km/sa) fazla olan rüzgarı kasırga kabul etmekteyken, TÜBA 34 deniz milinden (63 km/sa) büyük 64 deniz milinden (118 km/sa) ise küçük rüzgarları kasırga olarak kabul etmektedir.

Harikan Nedir?

Harikan terimi ingilizce bir kelime olan “hurricane” çevirisi olarak sadece Türkçe Bilim Terimleri Sözlüğü (TÜBA) arşivine girmiştir. Harikan henüz Türk Dil Kurumu (TDK) arşivinde yer almamaktadır. Türkçe Bilim Terimleri Sözlüğü (TÜBA) harikanı, Kuzey Atlantik Okyanusundaki, 64 deniz milinden (118 km/sa) büyük hızla esen rüzgarda denizin köpükle beyazlaşıp görüş mesafesinin kısaldığı, 12 Bofor şiddetindeki havanın görüldüğü çok kuvvetli tropikal siklonik fırtınaların yerel adı şeklinde ifade etmiştir. Özetle Türkçe Bilim Terimleri Sözlüğü (TÜBA) kasırga ve harikan terimlerini 2 ayrı kavram olarak ele almıştır; harikanı kasırgaya göre daha kuvvetli esen rüzgar olarak açıklamaktadır. TÜBA, kasırgayı 34 deniz mili – 64 deniz mili (63 km/sa – 118 km/sa) arasında esen rüzgar olarak; harikanı ise 64 deniz mili (118 km/sa) ve daha fazla kuvvette esen rüzgar olarak açıklamıştır.

Tayfun Nedir?

Türk Dil Kurumu (TDK) ve Türkçe Bilim Terimleri Sözlüğü (TÜBA) tayfun terimini aynı şekilde açıklamıştır. İki sözlüğün ortak açıklamasına göre tayfun, okyanuslarda, Çin Denizi ile Hint Denizi’nde görülen, Dünya’nın dönüş yönüne zıt olarak doğudan batıya doğru oluşan güçlü kasırga şeklinde ifade etmiştir. Görüleceği üzere sözlüklerde tayfun için bölge sınırlaması yapılmaksızın okyanuslarda gerçekleşen güçlü kasırga açıklaması yapılmıştır. Sözlük anlatımlarına göre tayfun sadece Çin Denizi ile Hint Denizi için kullanılan terim değildir, okyanuslar için genel olarak kullanılabilecek terimdir. Sözlük açıklamalarına göre kasırgadan daha güçlü rüzgarlar için kullanılmaktadır.

windows 10 education